In de laatste maanden van 2024 zijn diverse wereldkampioenschappen schaken gespeeld. Titelverdediger Ding Liren speelde tegen Gukesh Dommaraju een tweekamp om het wereldkampioenschap schaken van 25 november tot 12 december 2024 in Singapore. Gukesh had in april het kandidatentoernooi in Toronto gewonnen en maakte daarna ook op de olympiade veel indruk met een score van 9 punten in 10 partijen aan het eerste bord van India.
Ding had na het behalen de wereldtitel in 2023 een moeilijk jaar en was op de FIDE-ranglijst gezakt naar de 23e plaats. Toch was het Ding die de eerste partij met de zwarte stukken won en direct een voorsprong nam. In de derde partij wist Gukesh de stand weer gelijk te trekken met een mooie overwinning. Na dit stormachtige begin van de match volgden een serie remises totdat Gukesh in de 11e partij won door een blunder van Ding (zie diagram 1).
Diagram 1: stelling na 28…Dc8?
Na 28…Dc8? wint Gukesh een stuk met 29.Dxc6 en Ding gaf op (29…bxc6 30.Txc8 Dxc8 31.Txc8+) Vele volgers dachten dat dit de beslissing van de tweekamp zou zijn met nog maar drie partijen te gaan. Ding sloeg in de twaalfde partij echter direct terug en bracht de stand op 6-6. Na een remise in de dertiende partij leek de match op een tiebreak af te steven tijdens de laatste partij. Gukesh had een pion meer in een eindspel met beide nog een toren en een loper van dezelfde kleur. De stelling was eenvoudig remise te houden tot zet 55. Ding beging met 55.Tf4-f2? een enorme blunder (zie diagram 2).
Diagram 2: stelling na 55. Tf2?
Na zetten als 55.Ta4 of 55.Lg2 kan wit eenvoudig remise houden. De zwarte koning komt niet verder dan de vijfde rij en de witte pion staat op een donker veld en kan niet door de loper aangevallen worden. Nu kon zwart geforceerd afwikkelen naar een gewonnen pionnen eindspel.
In de partij volgde nog de zetten 55…Txf2 56.Kxf2 Ld5 57.Lxd5 Kxd5 58.Ke3 Ke5 en wit geeft op. Zwart heeft de oppositie en staat gewonnen. Gunnar wist me te melden dat de stelling van diagram 2 de volgende dag als puzzel op Lichess stond. De nieuwe wereldkampioen is de komende weken in Nederland te bewonderen, want hij speelt mee in de master groep van het Tata Steel Chess toernooi in Wijk aan Zee (18 januari – 2 februari 2025).
Van 26 t/m 28 december werd de WK rapid gespeeld in New York met 180 deelnemers en alle wereldtoppers waren aanwezig. Dit WK werd verrassend gewonnen door de 18-jarige Volodar Murzin uit Rusland met een score van 10 punten uit 13 partijen. De titel was volledig verdiend want Volodar speelde vanaf het begin bovenin de ranglijst mee. Hij versloeg enkele topspelers (Caruana, Nakamura, Duda en Praggnanandhaa), bleef ongeslagen en speelde 6 remises (o.a. tegen Giri). Hij had af en toe wel geluk, Nakamura maakte in een remise achtig eindspel een fout en verloor. Tegen Praggnanandhaa stond hij verloren (zie diagram 3), maar die beging een blunder en verloor de partij.
Diagram 3: stelling na 33…Ke2
Wit staat gewonnen na zetten als 34.T3b2+ of 34.f7 en ook 34.f4 is een goede zet. Praggnanandhaa pakte echter de verkeerde toren en speelde 34.T1b2+?? en na 34…Kf1 dreigt zwart mat met 35…Tg1#. Wit speelde dus 35.Tb1+ maar nu werd de slecht gepositioneerde loper op a5 opeens de match winnaar 35.Le1!, met wederom een matdreiging. Wit moet de loper nemen en met een kwaliteit meer won zwart zonder problemen.
De Nederlandse spelers deden niet echt mee voor de titel. Giri begon nog goed met 5 uit 6 maar speelde daarna alleen nog remises en werd 11 e met 8½ punten. De overige Nederlanders kwamen er niet aan te pas: Jorden van Foreest 36e (8/13), Benjamin Bok 80e (7/13) en Robby Kevlishvili 117e (6/13).
Het was echter niet Murzin die alle aandacht kreeg, maar Magnus Carlsen was wereldnieuws vanwege zijn spijkerbroek. Carlsen begon het toernooi slecht met een voor zijn doen magere score van 5 punten in 8 partijen. Na de achtste ronde verzocht de arbiter hem om een andere broek aan te gaan trekken want zijn spijkerbroek voldeed niet aan de kledingeisen van de FIDE. Carlsen gaf aan de volgende dag een andere broek aan te trekken maar dat was niet voldoende en hij werd gediskwalificeerd en kreeg een boete van 200 dollar. Carlsen was niet onder de indruk en gaf aan te vertrekken en ook niet mee te doen aan het WK blitz.
Aansluitend werd op 30 en 31 december het WK blitz (3 minuten + 2 seconden/zet) gespeeld in New York. Eerst werden 13 ronden Zwitsers gespeeld waarbij de bovenste 8 spelers zich plaatsten voor een knock out ronde. Daarbij werden 4 partijen per ronde gespeeld. Tijdens dit toernooi was ook weer het nodige tumult. Het begon bij de start want de FIDE had haar kleding eisen aangepast en Carlsen, gekleed in een spijkerbroek, speelde toch mee. Carlsen won zijn eerste twee partijen en in de derde ronde was Benjamin Bok zijn tegenstander. Carlsen wist af te wikkelen naar een gewonnen pionnen eindspel, maar begin een fout en werd gefopt door Bok (zie diagram 4).
Diagram 4: stelling na 49…b6??
Carlsen heeft 49…b6?? gespeeld (49…b5 wint) en Bok maakte remise met 50.Ka4! Zwart kan de pion op c4 niet pakken want dan staat wit pat en ook na 50…b3 of 50…b5+ is het remise, speel het maar eens na. Met een zure glimlach accepteerde Carlsen de remise.
In de tiende ronde was weer iets aan de hand. Daniil Dubov kwam niet opdagen voor zijn partij tegen Hans Niemann en dus won Niemann zonder een zet te spelen. Dubov verklaarde later dat hij tussen de ronden naar zijn hotelkamer was gegaan en in slaap was gevallen. Na 13 ronden stonden 10 spelers op 9½ punten en op weerstand punten plaatsten de bovenste 8 zich voor de knock-out rondes. Dubov stond 10e en Niemann 6e . De volgende spelers wisten zich te plaatsen: Nepomniachtchi, Caruana, Carlsen, So, Firouzja, Niemann, Duda en de kersverse rapid kampioen Murzin. Bok was de beste Nederlander met een 20e plaats (8½/13), Giri 30e (8/13), Jorden van Foreest 41e (8/13) en Kevlishvili 53e (7½/13).
In de eerste ronde van de knock out werd Niemann gekoppeld aan Carlsen. De eerste partij werd remise en de tweede won Niemann met een heus helpmat (zie column van maart 2023).
Diagram 5: stelling na 40…Td6?
Carlsen heeft 40…Td6? gespeeld (zie diagram 5) en daarmee het laatste vluchtveld voor zijn eigen koning geblokkeerd. Niemann won met 41.Te8#. Daarna stelde Carlsen orde op zaken en won de laatste twee partijen. De finale ging tussen Nepomniachtchi en Carlsen. Carlsen won de eerste twee partijen maar Nepomniachtchi won de volgende twee partijen: 2-2 Daarop volgden sudden-death partijen maar na 3 remises kwam een bizar einde aan de match want de heren besloten de titel te delen. In diverse forums en de media is veel discussie geweest of dat volgens de reglementen is toegestaan, maar de FIDE ging akkoord. Ze hadden alleen maar één beker en die werd zeer genereus door Carlsen geschonken aan Nepomniachtchi.