Wibo’s column: Leren van de (groot)meesters – Caro-Kann

Heeft u ook zo’n hekel aan de Caro-Kann opening? Je begint met wit de partij met e2-e4 om direct de strijd aan te gaan in het centrum. Na 1…e5 kan je mooie varianten van het Spaans, Italiaans, Schots, Russisch op het bord toveren. Met 1…d5 (Scandinavisch) of 1…c5 (Siciliaans) gaat zwart de strijd om het centrum aan en na 1…Pf6 (Aljechin) jaag je dat paard het halve bord rond. Als zwart je centrum van de flanken aan gaat vallen (1…g6 Moderne verdediging of Pirc) dan gaan de stukken het centrum verstevigen en bevechten. Maar wat doet zwart? Die gaat achter dat centrum een muurtje bouwen met zijn pionnen op c6, d5 en e6 om vervolgens daar zijn paarden te stallen (Pd7 en Pe7). Voor de speler met de zwarte stukken misschien wel een hele goede keuze om zijn tegenstander te confronteren met een opening die hij liever niet speelt.

Deze opening dankt zijn naam aan de schakers G. Caro uit Berlijn en M. Kann uit Wenen die als grondleggers worden beschouwd. Botwinnik was de eerste grootmeester die de Caro-Kann speelde in een match om het wereldkampioenschap. Daarna hadden vele bekende grootmeesters de Caro-Kann op hun repertoire staan zoals Andersson, Larsen, Speelman, Seirawan en natuurlijk Karpov. Een goede beschrijving van de Caro-Kann opening is betrouwbaar maar bescheiden. Dit betekent echter niet dat de Caro-Kann alleen maar saaie positionele partijen oplevert, want ook van deze opening zijn scherpe varianten bekend.

Karpov heeft samen met zijn eeuwige rivaal Kasparov de laatste decennia van de vorige eeuw het schaken gedomineerd. Twee compleet verschillende personen die in veel opzichten elkaars tegenpolen waren: karakter, politieke voorkeur en ook als het gaat om de strategie tijdens hun schaakpartijen. Tijdens hun (vele) onderlinge confrontaties kwam ook regelmatig de Caro-Kann op het bord. In Linares speelden ze in 2001 een historische partij met deze opening. Graag citeer ik Gert Ligterink die in zijn verslag in de Volkskrant schreef: “Schakers aller landen, koester deze partij. Niet vaak wordt het spel zo mooi gespeeld.” Ik heb gehoor gegeven aan deze oproep want heb dat krantenknipsel nog steeds en laat jullie nu meegenieten van deze fantastische partij. Ik maak daarbij dankbaar gebruik van zijn aantekening en van de evaluatie die Stockfish anno 2023 geeft. Dit bleek ook de laatste partij tussen Karpov en Kasparov met het klassieke speeltempo te zijn.

Garry Kasparov – Anatoly Karpov (Linares, 23 februari 2001)
1.e2-e4 c7-c6 2.d2-d4 d7-d5
De karakteristieke zetten van de Caro Kann opening. Wit moet nu beslissen wat hij met zijn e-pion gaat doen: ruilen 3.exd5 cxd5 en daarna 4.Ld3 of de scherpe varianten die ontstaan na 4.c4 (Panov voortzetting); verdedigen met 3.Pc3, 3.Pd2, 3.f3 of doorschuiven 3.e5
3.e4-e5 Lc8-f5
Zwart brengt eerst zijn loper buiten de pionnen structuur voordat deze wordt gesloten met e6. Deze loper kan door wit gezien worden als een aanvalsobject.
4.Pb1-c3 e7-e6 5.g2-g4
De hardst mogelijke aanpak van de Caro Kann die in de boeken staat als “Caro-Kann defense: advance, van der Wiel attack”. Zo zit er ook nog een Nederlands tintje aan deze partij.
5…Lf5-g6 6.Pg1-e2 Pg8-e7
De verdedigingsmuur is opgetrokken (zie diagram 1). Hoe kan wit daar een bres in slaan?

Diagram 1: na 6…Pe7

7.Pe2-f4 c6-c5 8.d4xc5 Pb8-d7 9.h2-h4 Pd7xe5
Zwart pakt eerst de centrum pion en volgens Stockfish is de stelling in evenwicht (0.00, depth 32).
Op 9…h6 volgt 10.Pb5 met een matdreiging op d6. De zet h5 is nog geen echte dreiging want de loper kan naar e4.
Na 10.h5 Le4 11.Pxe4 dxe4 12.Dxd8+ Txd8 staat zwart beter. Wit gaat het veld e4 eerst extra verdedigen.
10.Lf1-g2 h7-h5 11.Dd1-e2 Pe7-c6 12.Pf4xg6 Pe5xg6 13.Lc1-g5! (zie diagram 2)

Diagram 2: na 13.Lg5

In die tijd een openingsnieuwtje. Heden ten dage geeft de computer ook deze zet als de beste voortzetting. Bekend was de variant 13.Pxd5 Lxe5 14.Lg5 Pge7 (Sjirov – Karpov, Monaco 2000).
13…Lf8-e7 14.g4xh5 Pg6-f8
Niet de sterkste voortzetting, wit heeft nu ruim voordeel (+1.86, depth 31).
Beter is 14…Pxh4 15.Lxh4 Lxh4 16.Lxd5 O-O
15.Pc3-b5 Pf8-d7 16.h5-h6! (zie diagram 3)

Diagram 3: na 16.h6!

Een prachtige stelling. Na 16…gxh6 17.Pd6+ Kf8 18.Dh5 wint wit. En na 16…g6 17.Lxe7 Pxe7 18.O-O-O staat wit ook beter.
16…Pd7xc5?! [16…Kf8] 17.Lg5-f4 Ke8-f8
Schaak geven met 17…Da5+ biedt ook geen redding na 18.c3 O-O-O 19.hxg7
18.h6xg7+ Kf8xg7 19.O-O-O Kg7-f8 20.Kc1-b1 a7-a6? [20…Db6] 21.Pb5-c7 Ta8-c8
Wit staat gewonnen en met mooi combinatie spel sloopt hij de zwarte verdediging (zie diagram 4).

Diagram 4: na 21…Tc8

22.Lg2xd5! e6xd5 23.Td1xd5 Dd8xc7
Op 23…Pd7 heeft wit 24.Th5!
24.Lf4xc7 Tc8xc7 25.Td5-f5 Tc7-d7 26.c2-c3
Wit moet blijven oppassen want na voor de hand liggende zetten als 26.Dc4? Th7 27.Txc5 Txh4! staat zwart zelfs beter.
26…f7-f6 27.Th1-g1 Pc6-d8 28.De2-g4 Kf8-e8 29.Tf5-h5 Th8-f8 30.Th5xc5 Le7xc5 31.Dg4-h5+
Wit wint een loper en zwart geeft op.

Een prachtige partij met de Caro-Kann opening! Speel het maar eens rustig (een paar keer) na met de viewer of pak een bord en stukken om die prachtige zetten zelf uit te voeren.
Het is een partij geheel in speelstijl van Kasparov, een goede openingsvoorbereiding in een scherpe variant, met krachtig combinatie spel. Het is goed om een openingsvariant te kiezen voor een variant die goed bij je past. Speel je graag positioneel of tactisch? Kies je voor de aanval of verdedig je graag? Een goede bestudering van de openingsvarianten kan je veel inzicht, spel plezier en punten opleveren!

Dit bericht is geplaatst in club, training. Bookmark de permalink.

4 reacties op Wibo’s column: Leren van de (groot)meesters – Caro-Kann

  1. Avatar foto Gunnar schreef:

    Wat een fijne partij, bedankt Wibo voor dit stuk!
    Ik heb nog even alle zijvarianten aan het PGN toegevoegd, dus je kunt alle varianten ook nagaan in de viewer.
    Verder nog twee opmerkingen:
    1) In plaats van 14…Pf8 geef je een betere variant aan met 14…Pxh4 15.Lxh4 Lxh4 16.Lxd5 O-O, maar dit is volgens Stockfish veels te gevaarlijk voor zwart omdat h6 straks een winnende optie is. In plaats van 16…O-O zou zwart hier 16…Kf8 kunnen spelen en dan lijkt de stelling nog best oké te zijn.
    2) In plaats van 26.c3 krijgt 26.Dc4 een vraagteken, maar de echte blunder is 26.Dc4 Th7 27.Txc5?? want dan heeft zwart inderdaad een mooie truc met matdreiging via 27…Txh4! terwijl na 26.Dc4 Th7 en nu nog wel 27.c3 niks aan de hand is en wit gewoon blijft winnen.

  2. Wibo van Scheppingen schreef:

    Bedankt voor je reactie Gunnar, je hebt gelijk met je beide opmerkingen. Ik heb deze varianten overgenomen uit het Volkskrant artikel van Gert Ligterink maar die had nog geen Stockfish tot zijn beschikking. Ik had wel Stockfish gebruikt om de varianten te controleren en die kwam ook met 14.., Pxh4 15. Lxh4, Lxh4 16. Lxd5 maar dan met 16.., Kf8 i.p.v. 16.., 0-0. Wit staat ook dan duidelijk beter (+0.83, depth 34) maar zwart staat niet zo slecht als in de partij.
    In de tweede stelling zou 26. Dc4? in plaats van het gespeelde 26. c3 een minder goede zet zijn (Stockfish geeft als waarderingen respectievelijk +6.10 en +3.75, depth 38) dus dat vraagteken lijkt me correct maar je hebt gelijk de echte blunder na 26.., Th7 (26.., Pd8 is beter) zou 27. Txc5?? zijn geweest.
    Ik zou de zetten als volgt willen weergeven: 26. Dc4? en 27. Txc5??. Het geeft wel goed aan hoe je met een paar voor de hand liggende zetten een prachtige stelling helemaal kan verknoeien. Dat hoeven we ook niet van de grootmeesters te leren, dat weten we ondertussen allemaal al uit ervaring!

  3. Tom de Bakker schreef:

    Beste Wibo,
    Om je vraag te beantwoorden: ik heb geen hekel aan de Caro-Kann opening.
    Maar ik speel dan ook deze opening met Zwart precies om de reden die je aangeeft.
    In onze interne competitie heb ik (minstens) 67 partijen Caro-Kann gespeeld.
    Slechts één keer met Wit.
    Misschien ben ik in onze interne competitie wel de schaker die de meeste partijen Caro-Kann heeft gewonnen (en verloren).

    Welke weg koos mijn tegenstander?
    16 keer Caro-Kann Klassiek (B18) 1.e4 c6 2.d4 d5 3.Pc3 dxe4
    4.Pxe4 Lf5
    21 keer Caro-Kann Doorschuif (B12) 1.e4 c6 2.d4 d5 3.e5
    11 keer Caro-Kann Ruil (B13) 1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5
    6 keer Caro-Kann “toch nog ruil” (B10)
    9 keer Caro-Kann “iets anders” (B10), waaronder
    1 keer Caro-Kann Hillbilly attack 1.e4 c6 2.Lc4
    1 keer Caro-Kann Engelse variatie 1.e4 c6 2.c4
    En 4 keer koos ik in de Engelse opening van mijn tegenstander voor de Caro-Kann verdediging 1.c4 c6

    De doorschuifvariant uit de partijen die je toelicht, met 5 g4, is door geen van mijn tegenstanders gespeeld. Maar ik ben nu op mijn hoede.

  4. Wibo van Scheppingen schreef:

    Goed om te horen dat wij binnen Daniel Noteboom ook liefhebbers en kenners hebben van de Caro-Kann opening. De doorschuif variant met 5. g4 is een hele scherpe variant met ook veel risico voor de witspeler. Misschien durft iemand het volgend jaar aan om het te proberen. We hebben een hele zomer de tijd om het voor te bereiden.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *